Bệnh gỉ sắt cà phê (coffee rust) do nấm ký sinh là trở ngại quan trọng đối với người trồng cà phê trên khắp thế giới. Một nghiên cứu ở Ethiopia, nơi khởi nguồn của cây cà phê cho thấy một loại nấm khác dường như có khả năng ngăn chặn sự bùng phát bệnh gỉ sắt ở khu vực này.
“Bệnh gỉ sắt trên lá cà phê là bệnh do nấm gây ra đang là vấn đề nan giải đối với người trồng cà phê trên toàn thế giới, đặc biệt là trên giống cà phê Arabica, loại cà phê chiếm 3/4 sản lượng cà phê toàn cầu và có chất lượng tốt nhất”. Kristoffer Hylander, giáo sư tại Khoa Sinh thái, Môi trường và Khoa học Thực vật (DEEP) tại Đại học Stockholm, cho biết. “Cần tìm hiểu thêm về các giải pháp tự nhiên thay vì chỉ có dùng thuốc trừ sâu”.
Lá cà phê bị nhiễm bệnh gỉ sắt (bào tử da cam) và nấm hyperparasite (bào tử trắng). Nguồn: Beyene Zewdie
Ở một số khu vực trước đây người ta đã biết có một loài thiên địch tự nhiên tiềm năng - một loại nấm siêu ký sinh (hyperparasitic) phát triển trên lớp bệnh gỉ sắt này. Tuy nhiên, người ta biết rất ít về đặc điểm sinh học của nó và mức độ kiểm soát bệnh rỉ sét của nó. Đây là nghiên cứu đầu tiên về sự tương tác giữa bệnh gỉ sắt và nấm siêu ký sinh ở Ethiopia, nơi sản sinh ra cà phê Arabica.
Bệnh gỉ sắt ở lá cà phê tăng độ phổ biến từ mùa mưa đến mùa khô. Tuy nhiên, có vẻ như sự gia tăng này giảm ở những nơi xuất hiện nấm siêu ký sinh này. Ayco Tack, phó giáo sư tại Khoa Sinh thái, Môi trường và Khoa học cây trồng (DEEP) tại Đại học Stockholm cho biết: “Đây là dấu hiệu cho thấy nấm siêu ký sinh này có khả năng làm giảm sự bùng phát của bệnh gỉ sắt”.
Có vẻ như bệnh gỉ sắt này và nấm siêu ký sinh phát triển mạnh trong các môi trường hơi khác nhau, với bệnh gỉ sắt này thích nghi tốt ở những nơi ít ẩm ướt và nấm siêu ký sinh này thích những nơi ẩm ướt hơn một chút như các vườn cà phê có nhiều cây che bóng hơn. Kristoffer Hylander, giáo sư tại Khoa Sinh thái, Môi trường và Khoa học Thực vật (DEEP) tại Đại học Stockholm nói: “Đây có thể là hoàn cảnh đôi bên cùng có lợi. Bằng cách tăng độ che phủ với các loài cây che bóng mát bản địa, cây cà phê duy trì lá của chúng trong mùa khô, vì thế có lợi cho cả đa dạng sinh học và cả nấm siêu ký sinh này”.
Các tác giả đã không nghiên cứu xem liệu sự hiện diện của nấm siêu ký sinh này có thể dẫn đến năng suất cà phê tốt hơn hay không, thông qua ảnh hưởng của nó đối với bệnh gỉ sắt. Nấm siêu ký sinh này có thể làm giảm sự rụng lá do nhiễm bệnh gỉ sắt nghiêm trọng, do đó gián tiếp làm giảm ảnh hưởng tiêu cực của bệnh gỉ sắt đối với năng suất cà phê.
Beyene Zewdie, người vừa bảo vệ luận án về sinh thái học của bệnh hại cà phê ở Ethiopia tại Khoa Sinh thái, Môi trường và Khoa học Thực vật (DEEP), Đại học Stockholm nói: “Ethiopia dường như không có vấn đề lớn với bệnh gỉ sắt lá cà phê như ở các nước trồng cà phê khác - và sẽ rất thú vị khi tìm hiểu xem liệu nấm siêu ký sinh này có thể là lời giải cho việc bảo vệ năng suất cà phê hay không. Điều quan trọng cần lưu ý là ảnh hưởng của bệnh gỉ sắt lá cà phê trong hoàn cảnh này có thể thay đổi theo sự biến đổi khí hậu toàn cầu hiện nay”.
